CÁI TIÊN
Ca vũ viên lâm các tận hoan
Lệ nhân hốt tác dạ xoa khan
Nhược phi suy giải đương thời ý
Linh quật hà lai đoạt mệnh đan
TIÊN ĂN MÀY CỨU THẦY THUỐC
Làng Quảng Lý, huyện Kim Thành, tỉnh Cam Túc, có công tử Cao Ngọc Thành, dòng dõi vọng tộc, gia tư phú túc, giỏi nghề châm cứu. Ngọc Thành có vợ, họ Hạ, và một trai, một gái. Đối với bệnh nhân, Ngọc Thành không hề phân biệt giàu nghèo. Ai có bệnh tới nhờ châm cứu, Ngọc Thành cũng niềm nở tiếp đãi, tận tình chữa trị.
Mùa hè năm ấy, một hôm, ở Quảng Lý, mới xuất hiện một kẻ ăn mày, không rõ từ đâu tới, nằm rên ở bên đường. Thấy kẻ ấy ghẻ lở cùng mình, ung nhọt đầy đùi, máu mủ tanh hôi, hầu hết dân làng đều lảng tránh, chỉ có vài ba người đem cơm nước tới cho. Mấy hôm trước, nhân có việc phải đi xa, Ngọc Thành dẫn một đám gia nhân cùng đi. Hôm về, nhìn thấy kẻ ăn mày ấy nằm rên ở bên đường, Ngọc Thành liền sai đám gia nhân dắt về nhà, cho ở trong phòng khách thuộc dãy nhà ngang. Vì sợ khách tanh hôi, đám gia nhân đều lảng tránh, chỉ có vài ba kẻ hiếu kỳ, lấy tay bịt mũi, tới gần để coi. Lát sau, Ngọc Thành lấy đồ nghề châm cứu đem xuống nhà ngang thăm khách thì thấy khách đang nằm rên ở trên giường. Ngọc Thành hỏi:"Khách tên chi?" Khách vội ngưng rên mà đáp:"Bản nhân tên Trần Cửu!" Ngọc Thành nói: "Bây giờ bản nhân vào đây để chữa bệnh cho khách!" Trần Cửu nói:"Đa tạ công tử! Vừa rồi, bản nhân đã được công tử cho theo về đây cư ngụ, bây giờ lại được công tử vào đây chữa bệnh cho, bản nhân không có chi để báo đáp, chỉ biết xin công tử nhận cho lời tri ân!" Ngọc Thành nói:"Bản nhân thích có dịp được làm phước cho người! Nay có dịp được làm phước cho khách, bản nhân thấy sung sướng rồi, khách không cần phải cám ơn!" Trần Cửu đáp:"Bản nhân sống được là nhờ ân đức của công tử nên bản nhân có bổn phận phải cám ơn!" Ngọc Thành không nói chi.
Châm cứu cho khách xong, Ngọc Thành ra dặn một gia nhân, tên Khánh Hà, hàng ngày phải đem 3 bữa cơm vào phòng cho khách. Hôm sau, khi Khánh Hà đem cơm vào, Trần Cửu nói:"Cơm này nấu bằng gạo thô, ăn dở lắm! Lần sau, phải dùng gạo thơm mà nấu cơm cho ta!" Giận quá, Khánh Hà lên mách chủ. Ngọc Thành nói:"Thì lấy gạo thơm mà nấu cơm cho khách!" Ba hôm sau, khi Khánh Hà đem cơm vào, Trần Cửu lại nói:"Lần sau, phải đem theo canh để ta d*ễ nuốt và đem theo bánh để ta tráng miệng!" Giận quá, Khánh Hà quát:"Ngươi gặp chủ ta là người nhân đức, không thì ngươi chết từ lâu rồi! Đi ăn mày mà đòi xôi gấc!" Nghe tiếng quát, Ngọc Thành gọi Khánh Hà lên hỏi chuyện. Nghe Khánh Hà trình bày, Ngọc Thành nói:"Thì đem canh với bánh vào cho khách!" Tuy giận khách, nhưng Khánh Hà vẫn tuân lời chủ.
Tuần sau, khi Khánh Hà đem cơm vào, Trần Cửu lại nói:"Lần sau, phải đem theo thịt với rượu để ta nhắm!" Giận quá, Khánh Hà không thèm đáp lời, chạy lên nhà trên mách chủ. Nhìn thấy Khánh Hà, Ngọc Thành hỏi:"Thế nào? Khách đã đỡ chưa?" Khánh Hà đáp:"Thưa công tử, y khỏi hẳn rồi, chứ không phải là chỉ đỡ mà thôi!" Hỏi:"Sao ngươi biết?" Đáp:"Vì các ung nhọt của y đều đã đóng vẩy mà vẩy cũng đã rụng gần hết!" Hỏi:"Khách còn rên không?" Đáp:"Y vẫn còn rên!" Ngọc Thành nói:"Nếu vẫn còn rên thì chưa khỏi hẳn!" Khánh Hà cãi:"Y khỏi hẳn rồi, nhưng vẫn giả vờ rên để mong được công tử cho ở lại ăn bám!" Hỏi:"Ngươi thấy khách là người thế nào?" Đáp:"Y là kẻ tham lam! Nằm ăn xin ở dọc đường, sắp chết đói thì được công tử thương hại, đem về đây nuôi. Cho ăn cơm thì chê là cơm gạo thô. Cho ăn cơm gạo thơm thì lại đòi ăn canh với bánh! Cho ăn canh với bánh thì lại đòi ăn thịt uống rượu! Công tử cứ để cho tiểu nhân quẳng y ra chỗ cũ ở bên đường là xong!" Ngọc Thành nói:"Nếu chỉ đòi thịt với rượu thôi thì cũng chẳng phải là kẻ tham lam! Ngươi cứ đem tiền ra chợ mà mua thịt với rượu cho khách!" Khánh Hà tức lắm, chỉ giả vờ vâng dạ, chứ không tuân lời, rồi xuống bếp thuật chuyện cho chúng bạn nghe. Chúng bạn đều gật gù, cho rằng chủ mình là kẻ điên rồ.
Hôm sau, khi xuống nhà ngang thăm khách, Ngọc Thành hỏi:"Khách đã đỡ chưa?" Trần Cửu khập khi*ễng đứng dậy mà đáp:"Đa tạ công tử! Bản nhân đỡ rồi! Nhờ ơn sâu của công tử mà kẻ chết đã được sống lại, bộ xương khô đã được mọc thịt!" Hỏi:"Khách có cần chi không?" Đáp:"Thưa có!" Hỏi:"Cần chi?" Đáp:"Vì mới ốm dậy nên bản nhân thấy thèm thịt với rượu!" Nghe khách nói, Ngọc Thành biết Khánh Hà ghét khách, không tuân lời mình, nên gọi vào trách mắng rồi bắt đi lấy thịt với rượu đem vào. Tuy ngoài mặt, Khánh Hà tuân lời chủ, nhưng trong lòng, Khánh Hà căm hận khách vô cùng.
Đêm ấy, chờ mọi người ngủ say, Khánh Hà châm lửa đốt căn phòng Trần Cửu đang ngủ. Chờ cho ngọn lửa lên cao, Khánh Hà mới tri hô:"Cháy! Cháy!" Nghe tiếng tri hô, cả nhà thức giấc, chạy ra sân coi. Ngọc Thành vội đốc thúc gia nhân lấy nước chữa cháy. Trong khi gia nhân ra sức tưới nước, Ngọc Thành cứ thở dài mà than:"Cháy lớn thế này thì chắc ông khách chết rồi!" Khi ngọn lửa tắt, ai cũng nghĩ chắc xác Trần Cửu đã bị cháy thành than. Thế nhưng, đột nhiên mọi người cùng nghe thấy có tiếng ngáy trong đống tro bốc khói. Đưa mắt nhìn, mọi người đều kinh ngạc vì thấy khách vẫn còn sống, đang nằm ngủ ngon lành. Ngọc Thành liền lên tiếng gọi:"Trần quân!" Nghe tiếng gọi, Trần Cửu vươn vai ngồi dậy, đưa mắt nhìn quanh. Thấy Ngọc Thành, Trần Cửu hỏi:"Công tử đó ư? Phòng ốc nhà cửa biến đâu mất cả rồi?" Ngọc Thành đáp: "Cháy cả rồi!" Trần Cửu liền co chân nhảy vọt ra khỏi đống tro, nhẹ nhàng đáp xuống cạnh Ngọc Thành. Ngọc Thành bèn dắt Trần Cửu lên phòng khách thuộc dãy nhà trên, sai gia nhân đi lấy y phục mới cho Trần Cửu. Lúc đó, mọi người mới thấy Trần Cửu không phải là kẻ ăn mày tầm thường mà là một kỳ nhân. Nể trọng Trần Cửu, Ngọc Thành gọi Trần Cửu bằng tiên sinh. Tuần sau, Trần Cửu bình phục, diện mạo sáng sủa hẳn lên, ngôn ngữ phảng phất phong cách đạo gia.
Một hôm, Ngọc Thành hỏi Trần Cửu:"Tiên sinh có biết đánh cờ không?" Trần Cửu đáp:"Bản nhân cũng biết vài ba nước!" Ngọc Thành bèn mời Trần Cửu đánh cờ. Trần Cửu nhận lời. Đánh ba ván, Ngọc Thành thua cả ba. Phục tài cao cờ của Trần Cửu, Ngọc Thành xin được học những nước thần diệu. Trần Cửu vui vẻ chỉ dẫn.
Một hôm, có quý khách xa tới thăm, Ngọc Thành mở tiệc khoản đãi, mời Trần Cửu cùng dự. Khách xa đề nghị gieo xúc xắc để lấy số làm tửu lệnh. Ngọc Thành tán đồng. Trần Cửu bèn xin được gieo thay Ngọc Thành. Ngọc Thành thuận ý. Thấy Trần Cửu luôn luôn gieo được số mình mong uớc, Ngọc Thành kinh ngạc lắm. Khi khách cáo biệt, Ngọc Thành xin Trần Cửu chỉ cho mình cách gieo xúc xắc để được số như ý. Trần Cửu chỉ cười, ngụ ý chối từ.
Cuối năm ấy, tới mùa đông, tiết trời lạnh lắm. Một hôm, chợt nghĩ rằng Trần Cửu đã ở lì tại nhà mình đến quá nửa năm mà không đả động chi tới chuyện cáo biệt, Ngọc Thành bắt đầu cảm thấy chán ngán, bực bội, thầm chê khách là kẻ chẳng biết điều. Thế nhưng, chiều hôm sau, đang lúc ngồi đàm đạo ở phòng khách, Ngọc Thành toan nói bóng gió về việc ấy thì đột nhiên Trần Cửu đã lên tiếng trước: "Khuya nay, bản nhân xin cáo biệt!" Tuy mừng thầm trong bụng, nhưng ngoài mặt, Ngọc Thành vẫn nói:"Chúng ta đang tương đắc, sao tiên sinh lại bỏ đi?" Trần Cửu đáp:"Vì bản nhân ở đây đã quá lâu, làm phiền công tử đã quá nhiều! Tuy nhiên, vì công tử đã ban cho bản nhân quá nhiều ân huệ nên trước khi cáo biệt, bản nhân muốn mời công tử dự một bữa tiệc, mong được công tử nhận lời!" Ngọc Thành nói:"Tiên sinh không có tiền thì lấy chi mà đãi tiệc? Bản nhân không nhận lời đâu!" Trần Cửu nói:"Một bữa tiệc thì có là bao? Xin công tử cứ nhận lời cho!" Ngọc Thành lưỡng lự hồi lâu rồi gật đầu mà nói:"Tiên sinh đã nói thế thì bản nhân phải nhận lời vậy! Tuy nhiên, xin tiên sinh cho biết là tiệc đặt ở đâu?" Trần Cửu đáp:"Ở cái chòi trong vườn sau nhà này!" Ngọc Thành nói:"Bây giờ đang giữa mùa đông, không khí trong chòi lạnh lắm!" Trần Cửu đáp:"Không lạnh đâu! Nếu công tử không tin, xin theo bản nhân ra đó coi!" Nói xong, Trần Cửu đứng dậy, mời Ngọc Thành đi theo mình.
Ra tới vườn sau, Ngọc Thành sửng sốt vì thấy thời tiết trong vườn ấm áp lạ thường, không khác chi thời tiết tháng ba. Vào chòi, Ngọc Thành thấy không khí còn ấm áp hơn. Đưa mắt nhìn quanh, Ngọc Thành thấy chòi đã biến thành một phòng khách rộng rãi, giữa có bày một bộ bàn ghế sang trọng, nạm hồng ngọc với mã não. Ở góc phía đông, có một chậu sứ đặt trên giá sành, trong trồng cây lớn, cành lá xum xuê, có đàn chim lạ đang đua nhau hót. Ở góc phía bắc, có bình pha lê trên giá cẩm thạch, trong trồng cây mai, cành trắng như tuyết, có đàn chim nhỏ đang nhảy tung tăng. Thấy lạ, Ngọc Thành bèn tiến tới chỗ cây mai, nắm thân cây mà rung, thử xem cảnh vật trước mắt là thực hay ảo. Đột nhiên, Ngọc Thành thấy hoa vàng nở rộ trên cành, chim trắng bay vọt lên cao rồi sà xuống đậu trên vai mình. Đưa tay bắt chim, thấy tay mình quơ vào khoảng không, rồi hoa vàng rụng lả tả, Ngọc Thành sững sờ kinh ngạc. Trần Cửu chỉ đứng nhìn mà mỉm cười rồi mời Ngọc Thành ra bàn ngồi.
Ở góc phía tây, Ngọc Thành thấy một chim yểng đậu trên giá gỗ, cất tiếng ra lệnh:"Dâng trà!" Tức thì, một chim phượng lông đỏ, mỏ ngậm khay trà, trên có hai chiếc chén pha lê, đựng trà thơm nghi ngút, từ bên ngoài bay vào, đậu ở cạnh bàn, nhả khay lên bàn. Trần Cửu khẽ đưa tay mời Ngọc Thành dùng trà. Hai người cùng nhâm nhi. Lát sau, thấy Trần Cửu đặt chén lên khay, Ngọc Thành cũng bắt chước. Chim phượng lại ngậm khay, vỗ cánh bay đi.
Còn nữa...